Tiếng loa phát ra từ một góc nhà ga mới T2 ở sân bay Nội Bài thông báo chuyến bay từ Hà Nội đi Singapore ngày 25/12/2014 vừa qua là chuyến bay đầu tiên “mở hàng” cho nhà ga đi Quốc tế mới của hàng không Việt Nam. Cùng với Tân Sơn Nhất ở khu vực phía Nam và Đà Nẵng ở miền Trung thì sân bay Nội Bài của miền Bắc là một trong ba sân bay giữ vai trò hết sức quan trọng có ý nghĩa to lớn về mặt phát triển kinh tế - xã hội và cả về mặt đầu tư cho mạng lưới hàng không dân dụng.
Năm cũ 2014, quả thật là một năm rất không may cho toàn ngành hàng không Thế giới, đặc biệt là khu vực Châu Á – Thái Bình Dương. Chỉ tính riêng biến cố “Tam tai” (MH370 – MH17 – QZ8501) của Malaysia đã giết chết gần 1000 hành khách, gây nên tâm lý hoang mang và nỗi sợ về tính an toàn hàng không trên khắp Thế giới. Theo thông tin từ trang New Straits Times của Malaysia, số lượng nhân viên hàng không của hãng Malaysia Airlines (MH) đã nộp đơn xin nghỉ việc từ 06 tháng qua tăng cao một cách kỷ lục vì bị ám ảnh công việc và chịu áp lực từ phía gia đình.
Có một số tác giả đã cho rằng năm 2014 vừa qua là năm bản lề của ngành hàng không Việt Nam khi nhận thấy hàng không Quốc gia Vietnam Airlines (VN) bước đầu cổ phần hóa và thu xếp tài chính thông qua các ngân hàng trong nước để mua mới các máy bay hiện đại như Airbus A350-900 hay Boeing B787-9 dùng để bay đường dài. Tuy nhiên, theo nhận định của tôi thì cho tới năm nay – 2015 mới thật sự là năm bản lề vì một số yếu tố quan trọng như: nhận thêm máy bay mới, nâng tầm đẳng cấp lên 4 sao và hạng 3 Đông Nam Á, sân bay T2 Nội Bài đi vào hoạt động ổn định và mở rộng mạng lưới đường bay đi Châu Âu, Châu Úc và Bắc Mỹ sẽ chỉ bắt đầu từ ngay năm nay.
Xét về tính quy mô của đội bay
Tính tới thời điểm hiện tại, Vietnam Airlines (VN) đang có khoảng 89 chiếc máy bay dùng để bay thương mại bao gồm: 8 chiếc Boeing B777-200ER và 10 chiếc Airbus A330-200 dùng để bay đường dài, tầm trung hoặc trong nước. Chủ lực của đội bay có khoảng 55 chiếc A321-200 dùng để bay tầm ngắn và tầm trung, 16 chiếc ATR72-500 chỉ bay tầm ngắn. Riêng Airbus A321-200 hiện còn đang đợi nhận nốt 3 chiếc cuối cùng còn lại trong năm 2015.
Chúng ta thấy rằng đội bay của Vietnam Airlines (VN) sau bao nhiêu năm đầu tư và phát triển đã nâng lên một con số tương đối khá nhiều nhưng nhìn vào sẽ đánh giá được ngay là thiếu hẳn những cấu hình khủng để có thể bay những tuyến bay dài xuyên lục địa. 18 chiếc B777 và A330 đang được khai thác hết công suất trải đều cho Tân Sơn Nhất – Đà Nẵng - Nội Bài rõ ràng là không đủ để mở rộng mạng lưới đường bay theo nhu cầu thực tế cần phải có. Cho nên, việc đầu tư mua thêm 10 chiếc A350-900 và 8 chiếc B787-9 Dreamliners của Vietnam Airlines (VN) là rất cần thiết. Sau khi được tiếp nhận các máy bay thế hệ mới về Việt Nam, các máy bay đang sử dụng như B777 và A330 sẽ dần dần được thay thế và trả lại cho công ty cho thuê máy bay, thời gian thay thế sẽ kéo dài trong khoảng 3 năm từ 2015 đến năm 2018.
Vietnam Airlines (VN) sẽ có 10 chiếc A350-900.
Hai loại máy bay mới là A350 và B787 sẽ được nhận về từ giữa năm 2015 trở về sau. Rất có thể A350 sẽ được nhận về trước B787. Theo khảo sát trên hệ thống, chúng tôi nhận thấy nhà sản xuất Boeing đang có kế hoạch lắp ráp 6 chiếc B787-9 Dreamliners đầu tiên cho Vietnam Airlines (VN). Tuy nhiên, trước Vietnam Airlines (VN) có rất nhiều hãng hàng không khác cũng đang chờ nhận máy bay loại này về khai thác có thể kể ra như: United Airlines (UA), Etihad Airways (EY), ANA_All Nippon Airways (NH), Virgin Atlantic Airways (VS), Scoot (TZ), LAN Airlines (LA),…với số lượng máy bay phải chờ tới lượt Vietnam Airlines (VN) nhận hàng chiếc đầu tiên lên đến gần 20 chiếc trong khi đáng lẽ ra Vietnam Airlines (VN) đã nhận hàng sớm hơn những chiếc Dreamliners nếu như chúng ta đã không đổi loại từ B787-8 sang B787-9 như thông báo của hãng.
Đối với máy bay Airbus A350-900, chúng ta đã đặt hàng với nhà sản xuất Airbus tổng cộng là 10 chiếc ngay từ đầu và không có sự thay đổi. Airbus đang hoàn thiện dần 4 chiếc A350-900 đầu tiên cho Vietnam Airlines (VN) sẽ được nhận về từ giữa năm 2015 và cùng với B787-9 Dreamliners hai loại này đều có khả năng bay tầm xa đến cả Châu Âu và Bắc Mỹ.
Vietnam Airlines (VN) sẽ có 8 chiếc Boeing B787-9 Dreamliners.
Xin các bạn lưu ý lời phát biểu của ông Tom Enders (CEO của tập đoàn hàng không Airbus) khi ông cùng phái đoàn đến thăm Việt Nam vào cuối tháng 11 năm 2014: “Vietnam Airlines sẽ là hãng hàng không thứ hai trên Thế giới sau Qatar Airways (QR) và là hãng hàng không đầu tiên của Châu Á nhận chiếc A350-900”. Câu nói này của ông Tom có nghĩa là hàng không nước ta sẽ là hãng thứ hai nhận về A350-900 chứ không phải là chiếc máy bay A350-900 thứ 2 của Airbus được nhận về. Có nghĩa là Qatar Airways (QR) sẽ nhận về một số A350-900 trước rồi mới tới hàng không của chúng ta được nhận. Mới đây, ngày 23/12/2014, Qatar Airways (QR) – Hãng hàng không 5 sao của khu vực Trung Đông đã chính thức nhận về chiếc A350-900 đầu tiên trong tổng số 8 chiếc đang được hoàn thiện sẽ được giao hàng trong thời gian sắp tới. Qatar Airways (QR) đã đặt mua tổng số là 43 chiếc A350-900 và 37 chiếc A350-1000.
Như vậy, xét về quy mô đội bay thì cùng với Boeing B787-9 Dreamliners, Airbus A350-900, Boeing B777-200ER hiện đang có thì những cấu hình này đều có khả năng bay tầm xa đến các điểm hạ cánh ở Châu Âu và bờ tây Bắc Mỹ.
Xét về tính cạnh tranh trong mạng lưới đường bay
Theo khảo sát của chúng tôi Vietnam Airlines (VN) có các điểm hạ cánh sau đây có thể phân chia theo độ dài của thời gian bay trực tiếp:
- Đường bay tầm ngắn ít hơn 4 giờ bay: Siem Reap, Phnom Phenh, Bangkok, Yangon, Jakarta, Singapore, Kuala Lumpur, Hongkong, Quảng Châu, Đài Bắc, Cao Hùng…và tất cả các đường bay trong nước.
- Đường bay tầm trung từ 4 – 6 giờ bay: Bắc Kinh, Thượng Hải, Seoul, Busan, Narita_Tokyo, Haneda_Tokyo, Nagoya, Osaka, Fukuoka.
- Đường bay dài trên 6 giờ bay: Paris, Frankfurt, Gatwick_London, Moscow, Sydney, Melbourne.
Như vậy, chúng ta thấy rằng hầu hết các điểm hạ cánh tại khu vực Châu Á – Thái Bình Dương hàng không Vietnam Airlines (VN) đều đã có đường bay, các điểm đến tại Đông Bắc Á cũng khá đầy đủ nhưng khu vực Châu Âu chỉ có 4 điểm đến và 2 điểm ở Châu Úc và cho đến thời điểm hiện tại Vietnam Airlines (VN) cũng chưa có một thông báo chính thức nào về việc mở đường bay đến Bắc Mỹ.
Chúng ta còn nhớ rằng sau khi hiệp thương mại song phương Việt - Mỹ được ký kết vào năm 2001, Nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan đã từng phát biểu một câu cho ngành hàng không mà cho đến tận bây giờ vẫn còn có giá trị: “Một hãng hàng không muốn nổi tiếng là hãng hàng không phải có thương hiệu, một hãng hàng không muốn có thương hiệu thì hàng không đó phải có đường bay trực tiếp đến Mỹ”. Việc cần phải khẳng định thương hiệu ở thị trường này cộng với tính hấp dẫn vốn có của nền kinh tế Mỹ đã thu hút rất nhiều các hãng hàng không khu vực Châu Á mở đường bay đến đây. Trong đó, các điểm quá cảnh trung gian ở Đông Bắc Á như Hongkong, Taipei, Seoul, Tokyo hay Bắc Kinh và Thượng Hải đều có tần suất bay đến các bờ của nước Mỹ rất cao. Ngay cả Singapore Airlines (SQ) là một “người hùng” của khu vực Đông Nam Á có rất nhiều Airbus A380 muốn bay đến Mỹ cũng phải lệ thuộc vào một hay nhiều các điểm quá cảnh trung gian ở phía trên chứng tỏ lợi thế về mặt vị trí địa lý đã giúp cho các điểm nối trung gian tại Đông Bắc Á thắng thế hơn rất nhiều so với các hãng hàng không tại khu vực Đông Nam Á.
Mặc khác, nếu so sánh về độ dài đường bay thì đường bay đi Bắc Mỹ sẽ xa hơn so với đường bay đi Châu Âu trong khi ở vào thế cạnh tranh bắt buộc phải giảm giá vé thì miếng bánh thị phần đã trở nên kém ngon miệng cho hàng không nước ta nên việc mở đường bay sang Mỹ chắc chắn sẽ là bài toán khó khăn trước tiên phải được giải quyết.
Đối với đường bay đi Châu Âu, Vietnam Airlines (VN) đang dự kiến mở thêm các tuyến từ Hà Nội đi Berlin, đến các điểm tại khu vực Đông Âu vì những nơi này có nhiều kiều bào đang sinh sống và làm việc. Các điểm đến không mới nhưng hàng không nước ta chưa mở đó là: Amsterdam của Hà Lan, Milan của Ý, Barcelona của Tây Ban Nha và vùng Scandinavia (thuộc Bắc Âu). Sau khi nhận thêm về các máy bay mới có thể Vietnam Airlines (VN) sẽ cân nhắc mở thêm các đường bay dự kiến phía trên và rất có thể sẽ sử dụng các máy bay mới để đi Châu Âu trước hơn bay là bay Bắc Mỹ.
Ngoài ra có thể tăng tần suất đi đến các điểm quan trọng như Nhật Bản và Hàn Quốc, mở thêm đường bay đến Brisbane của Úc và chính thức mở đường bay thẳng từ Nội Bài/ TP.HCM đi Mumbai hoặc New Delhi của Ấn Độ thuộc Nam Á vì hiện nay Vietnam Airlines (VN) vẫn đang liên danh với Jet Airways India (9W) thông qua Bangkok/Hongkong/Singapore để đến các thành phố của Ấn Độ chứ chưa có đường bay thẳng trực tiếp.
Xét về tính phương tiện và dịch vụ hàng không
Năm 2015 sẽ là một năm được dự báo có rất nhiều thay đổi trong dịch vụ hàng không Việt Nam. Theo phát biểu trước báo giới của ông Phạm Ngọc Minh (CEO của Vietnam Airlines) thì trong năm 2015, hàng không Vietnam Airlines (VN) sẽ nhận thêm nhiều loại máy bay hiện đại mới dùng để bay đường dài, củng cố và khẳng định phong cách hàng không riêng của hãng đồng thời hướng đến mục tiêu trở thành “hãng hàng không 4 sao và xếp hạng 3 Đông Nam Á, chỉ đứng sau Singapore Airlines (SQ) và Thai Airways (TG) về mặt quy mô”.
Chúng ta biết rằng Singapore Airlines (SQ) là một hãng hàng không 5 sao rất nổi tiếng và có đẳng cấp trong ngành hàng không. Trong năm 2014 vừa qua sân bay Changi T3 của họ đã được giải thưởng là sân bay có dịch vụ tốt nhất Thế giới thể hiện ở sự hiện đại, sang trọng trong cấu trúc của sân bay, thể hiện ở sự thân thiện và hiếu khách trong cung cách phục vụ của nhân viên mặt đất và còn thể hiện ở tính chuyên nghiệp trong hoạt động bay rất đúng giờ trong ngày. Rõ ràng, xét về mặt phương tiện và dịch vụ thì hàng không nước ta không thể nào hơn được Singapore cả về quy mô lẫn chất lượng.
Thế còn Thai Airways (TG) thì sao?. Đặc điểm nổi bật nhất của Thai Airways (TG) là một hãng hàng không 4 sao nằm trong liên minh Star Alliance (cùng nhóm với Lufthansa German Airlines (LH), Asiana Airlines (OZ), ANA_All Nippon Airways (NH) và với cả Singapore Airlines). Tuy không nổi bật đường bay Bắc Mỹ nhưng hàng không này lại bay rất mạnh khu vực Châu Âu và Nam Á. Các điểm đến tại Châu Âu (trừ Amsterdam của Hà Lan) phần nhiều đều có mặt Thai Airways (TG) hạ cánh hàng ngày. Với hơn 20 triệu lượt nhập cảnh và 23 triệu lượt quá cảnh để chuyển tiếp đi Châu Âu, đi Úc Châu và đi Nam Á thông qua sân bay Quốc tế Suvarnabhumi_Bangkok trong năm 2014 bất chấp tình hình chính sự và tình hình kinh tế Thế giới đang còn suy thoái thì những con số này là những con số phản ánh rõ ràng nhất vị trí quan trọng, mang tính chiến lược cao của hàng không Thai Airways (TG) khi đem ra so sánh.
Như vậy, đứng trước một thực tế là Vietnam Airlines (VN) đang nằm trong một “lòng chảo hàng không” mà xung quanh toàn là những hãng bay nổi tiếng Thế giới thì nhiệm vụ phải đạt được vị trí 4 sao và hạng 3 Đông Nam Á tức là ngang tầm với Thai Airways (TG) hiện nay quả thật là một công việc rất gian nan khi vừa phải thu xếp tài chính để nâng cấp và mở rộng đội bay lại vừa phải định hình phong cách phục vụ theo tiêu chí chất lượng mới nên thật sự năm 2015 là một năm mà hàng không nước ta cần phải nổ lực rất lớn nếu muốn đạt được các tiêu chí đã đề ra.
Enlarge this image
Không dám khẳng định, chỉ dám hy vọng trong năm bản lề 2015 này hàng không Vietnam Airlines (VN) sẽ có những bứt phá ngoạn mục để tiến thêm một bước trên đấu trường hàng không Quốc tế. Bộ mặt hàng không Quốc gia sẽ dần thay đổi theo chiều hướng tiến bộ, hiện đại và an toàn, góp phần vào thành công chung của ngành Giao thông vận tải Việt Nam.
